در صنعت ساختمان‌سازی، انتخاب مصالح مناسب اهمیت بسیار زیادی دارد؛ زیرا کیفیت نهایی سازه، ایمنی آن و حتی هزینه‌های ساخت‌وساز تحت تأثیر مستقیم نوع مصالح استفاده‌شده قرار می‌گیرد. یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین مصالحی که تقریباً در تمام پروژه‌های عمرانی مورد استفاده قرار می‌گیرد، میلگرد است.
اما همه‌ی میلگردها یکسان نیستند. در بازار ایران، میلگردها با استانداردها و مشخصات مختلفی تولید و عرضه می‌شوند که از میان آن‌ها، میلگردهای A2 و A3 دو گزینه‌ی رایج هستند. در این مقاله به بررسی تفاوت‌های میلگرد A2 و A3 می‌پردازیم، ویژگی‌ها و تفاوت‌های آن‌ها را بررسی می‌کنیم و در نهایت راهکاری برای تشخیص آن‌ها ارائه خواهیم داد تا بتوانید در پروژه‌های عمرانی خود بهترین انتخاب را داشته باشید.
میلگرد چیست و چه کاربردی دارد؟
میلگرد یا آرماتور، نوعی فولاد تقویت کننده است که در بتن برای افزایش مقاومت کششی آن به کار می‌رود. از آنجایی‌که بتن مقاومت فشاری بالایی دارد اما در برابر نیروهای کششی و خمشی بسیار ضعیف است، نیاز است که با افزودن میلگرد به ساختار آن، این ضعف جبران شود. استفاده از میلگرد باعث می‌شود که سازه‌ها در برابر زلزله، باد، بار مرده و زنده مقاوم‌تر عمل کنند و ایمنی کلی ساختمان تا حد قابل توجهی افزایش یابد.
امروزه علاوه بر میلگردهای سنتی، از روش‌هایی مانند میلگرد بستر نیز برای تقویت دیوارهای بنایی و افزایش مقاومت برشی استفاده می‌شود که مکملی برای عملکرد میلگردهای عمودی و افقی در ساختار هستند.
میلگردها معمولاً به صورت شاخه‌ای یا کلاف عرضه می‌شوند و از نظر شکل سطح (صاف یا آج‌دار)، نوع فولاد، قطر و مقاومت تسلیم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان، استاندارد ملی ایران میلگردها را به چند دسته A1، A2، A3 تقسیم کرده است که هرکدام ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی خاص خود را دارند.
میلگرد A2
میلگرد A2 یکی از انواع رایج میلگرد در بازار ایران است که با آج‌های یکنواخت و مارپیچ مشخص می‌شود. این نوع میلگرد از نظر مکانیکی دارای تنش تسلیم حدود 340 مگاپاسکال و تنش نهایی حدود 500 مگاپاسکال است. میلگرد A2 نسبت به نوع A3 انعطاف‌پذیرتر است و خاصیت کشسانی بیشتری دارد؛ به همین دلیل، برای عملیات برش، خم‌کاری و اجرای آرماتوربندی دستی بسیار مناسب است.
از میلگرد A2 بیشتر در مواردی استفاده می‌شود که نیاز به فرم‌پذیری بالا وجود دارد، مانند خاموت‌گذاری، اجرای ستون‌های ساده، تیرهای عرضی و… همچنین این نوع میلگرد برای پروژه‌های کوچک و متوسط که نیاز به جوشکاری یا خم‌کاری در محل دارند، گزینه‌ای مناسب به حساب می‌آید.
در طراحی‌های سازه‌ای نیز، میلگرد A2 به دلیل رفتار نرم‌تر خود در برابر بارگذاری‌های ناپایدار (مانند زلزله)، عملکرد مناسبی دارد، به‌ویژه در مناطقی که خطر لرزش‌های زمین‌ساختی بالاست.
میلگرد A3
در مقابل، میلگرد A3 با آج‌های جناغی شکل شناخته می‌شود و مقاومت کششی بیشتری نسبت به A2 دارد. تنش تسلیم این نوع میلگرد در حدود 400 مگاپاسکال و تنش نهایی آن حدود 600 مگاپاسکال است. میلگرد A3 نسبت به A2 شکننده‌تر بوده و خاصیت انعطاف‌پذیری کمتری دارد، به همین دلیل برای اجرای آرماتوربندی دقیق باید با دستگاه‌های خم‌کن حرفه‌ای شکل‌دهی شود.
این میلگرد بیشتر در اسکلت‌های بتنی سنگین، تیرها، ستون‌های اصلی و سقف‌های بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ چرا که توان تحمل نیروی کششی بالاتری دارد و در برابر بارهای سنگین عملکرد مناسب‌تری از خود نشان می‌دهد. در پروژه‌های عمرانی بزرگ، مهندسین سازه ترجیح می‌دهند از میلگرد A3 استفاده کنند، زیرا ضمن صرفه‌جویی در مصرف میلگرد به دلیل مقاومت بیشتر، استحکام نهایی سازه نیز بالاتر خواهد بود.
در مناطقی مانند اصفهان که پروژه‌های متعددی در حال اجراست، برخی پیمانکاران با توجه به استانداردهای وال پست اصفهان، نوع میلگرد مصرفی را به‌گونه‌ای انتخاب می‌کنند که با الزامات مقاوم‌سازی سازگار باشد.
تفاوت میلگرد A2 و A3
مهم‌ترین تفاوت‌های میلگرد A2 و A3 را می‌توان در چند دسته‌ی اصلی مورد بررسی قرار داد:
نوع آج و ظاهر فیزیکی: میلگرد A2 دارای آج‌های مارپیچی و منظم است، در حالی که میلگرد A3 آج‌های جناغی یا هفت‌و‌هشتی دارد. این تفاوت ظاهری مهم‌ترین عامل در تشخیص سریع این دو نوع میلگرد است.
2. مقاومت تسلیم و کششی: میلگرد A2 دارای تنش تسلیم کمتر (340 مگاپاسکال) و مقاومت کششی پایین‌تری نسبت به A3 است، در حالی که میلگرد A3 با تنش تسلیم حدود 400 مگاپاسکال و مقاومت کششی بالاتر، مناسب پروژه‌هایی با بارگذاری بالا می‌باشد.
3. انعطاف‌پذیری: میلگرد A2 خاصیت شکل‌پذیری بیشتری دارد و راحت‌تر خم می‌شود، اما میلگرد A3 سخت‌تر و شکننده‌تر است و نیاز به ابزار تخصصی برای خم‌کاری دارد.
4. قابلیت جوشکاری و فرم‌دهی: میلگرد A2 به دلیل کم‌کربن بودن، بهتر جوش داده می‌شود و در اجرای دستی ساده‌تر است. میلگرد A3 به دلیل ترکیب شیمیایی سخت‌تر، برای جوشکاری توصیه نمی‌شود و ممکن است در محل جوش ترک بخورد.
5. کاربرد سازه‌ای: میلگرد A2 بیشتر در قسمت‌های فرعی و خاموت‌گذاری به کار می‌رود، اما میلگرد A3 در اعضای اصلی سازه مانند ستون، تیر و دیوار برشی استفاده می‌شود.